Η αρμενική κυβέρνηση παρουσίασε λεπτομέρειες για τις διαπραγματεύσεις με το Αζερμπαϊτζάν προς διάφορες κατευθύνσεις. Η διαπραγματευτική διαδικασία χαρακτηρίστηκε από τις ακόλουθες κύριες κατευθύνσεις: συμφωνία για την εγκαθίδρυση της ειρήνης και των σχέσεων μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, διευθέτηση του προβλήματος του Ναγκόρνι Καραμπάχ, απεμπλοκή των μεταφορών και των οικονομικών επικοινωνιών στην περιοχή, οριοθέτηση και ασφάλεια, καθώς και ανθρωπιστικά ζητήματα.
Τα παραπάνω θέματα συζητήθηκαν σε 3 τριμερείς συναντήσεις μεταξύ του πρωθυπουργού της Αρμενίας και του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν με τη διαμεσολάβηση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (6 Απριλίου, 22 Μαΐου και 31 Αυγούστου 2022 στις Βρυξέλλες), σε 2 τετραμερείς συναντήσεις με τη διαμεσολάβηση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του προέδρου της Γαλλίας (εκ των οποίων η μία πραγματοποιήθηκε εξ αποστάσεως και η άλλη στην Πράγα στις 6 Οκτωβρίου 2022) και σε 1 τριμερή συνάντηση με τη διαμεσολάβηση του Ρώσου προέδρου (31 Οκτωβρίου 2022 στο Σότσι). Μια άλλη τριμερής συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο στις 18 Φεβρουαρίου 2023, με τη διαμεσολάβηση του Υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Άντονι Μπλίνκεν.
Υπήρξαν τρεις φάσεις εργασιών για τη συμφωνία ειρήνης και σχέσεων, κατά τη διάρκεια των οποίων η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν αντάλλαξαν παρατηρήσεις και συστάσεις. Η Αρμενίας διαβίβασε τις παρατηρήσεις και συστάσεις της στην αζέρικη πλευρά στις 14 Φεβρουαρίου 2023.
“Στο πλαίσιο της συνθήκης Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, ο σχηματισμός εγγυήσεων ασφαλείας για 29.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα αρμενικού εδάφους και ο σχηματισμός ενός πρακτικού μηχανισμού για την επίλυση πιθανών διαφωνιών και αμφισβητήσεων σχετικά με το κείμενο της συνθήκης είναι καθοριστικής σημασίας για την αρμενική κυβέρνηση”, αναφέρει η έκθεση.
“Στο πλαίσιο της συνθήκης ειρήνης Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, ο σχηματισμός εγγυήσεων ασφαλείας για 29.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα αρμενικού εδάφους και ο σχηματισμός ενός πρακτικού μηχανισμού για την επίλυση πιθανών διαφωνιών και αμφισβητήσεων σχετικά με το κείμενο της συνθήκης είναι καθοριστικής σημασίας για την αρμενική κυβέρνηση”, αναφέρει η έκθεση.
Σε αυτό σημειώνεται ότι το 2022, υπό την ηγεσία του αναπληρωτή πρωθυπουργού της Αρμενίας Μχερ Γκριγκοριάν, από την αρμενική πλευρά συστάθηκε Επιτροπή για την οριοθέτηση και την ασφάλεια των συνόρων μεταξύ της Δημοκρατίας της Αρμενίας και της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν. Στις 17 Φεβρουαρίου 2023, μέσω της διπλωματικής οδού, η Αρμενία παρέδωσε στο Αζερμπαϊτζάν το επόμενο σχέδιο της διαδικασίας οργάνωσης και της διεξαγωγής συναντήσεων και των κοινών συνεδριάσεων εργασίας της Επιτροπής για την οριοθέτηση των κρατικών συνόρων μεταξύ της Δημοκρατίας της Αρμενίας και της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν. Βάσει των συμφωνιών που επιτεύχθηκαν στην Πράγα στις 6 Οκτωβρίου 2022 και στο Σότσι στις 31 Οκτωβρίου 2022, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να αναγνωρίζουν αμοιβαία την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία σύμφωνα με τις διατάξεις του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και της Διακήρυξης της Άλμα Άτα του 1991. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Σότσι, οι πλευρές συμφώνησαν να απέχουν από τη χρήση ή την απειλή βίας και να συζητούν και να επιλύουν όλα τα ζητήματα που τους απασχολούν, τηρώντας τις αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
Με απόφαση του πρωθυπουργού της 14ης Ιανουαρίου 2022, συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας για την αποτελεσματική υλοποίηση του έργου αποκατάστασης των υποδομών μεταφορών, στην οποία συμμετείχαν επίσης διεθνείς ειδικοί υψηλού επιπέδου.
Το 2022 η Αρμενία επέστρεψε στο Αζερμπαϊτζάν τα λείψανα 35 φερόμενων ως αγνοουμένων Αζέρων και παρείχε τρεις χάρτες με τις πιθανές τοποθεσίες των σορών. Κατά τη διάρκεια του 2022 η Αρμενία κατέθεσε τέσσερις αγωγές κατά του Αζερμπαϊτζάν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:
Για μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου των 44 ημερών και των δύο επόμενων μηνών, συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων του δικαιώματος στη ζωή, της απαγόρευσης των βασανιστηρίων και της κακομεταχείρισης, του δικαιώματος στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, του δικαιώματος στην ιδιοκτησία και πολλών άλλων δικαιωμάτων,
Για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της παράνομης στέρησης της ελευθερίας, ως αποτέλεσμα των παράνομων δικών των κρατουμένων,
Για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκύπτουν από την κατοχή από τις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν του κυρίαρχου εδάφους της Αρμενίας,
Για τα γεγονότα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στο Παρούχ και στο Καραγκλούχ, και για τον αποκλεισμό του διαδρόμου του Λατσίν.
Κατά τη διάρκεια του 2022 η Αρμενία μήνυσε το Αζερμπαϊτζάν ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου για μη συμμόρφωση με τη Διεθνή Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών φυλετικών διακρίσεων. Καλύπτει όλες τις εκδηλώσεις φυλετικών διακρίσεων: προπαγάνδα μίσους και αντι-αρμενισμού, μεταξύ άλλων από αξιωματούχους, παραποίηση ιστορικών στοιχείων, συνεχής προπαγάνδα αντι-αρμενισμού σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, εθνοκάθαρση, περιπτώσεις βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης με βάση το εθνικό μίσος, δολοφονίες με βάση το εθνικό μίσος, αποκεφαλισμοί και πολλές άλλες παραβιάσεις με κίνητρο το μίσος προς τους Αρμένιους. Η πρώτη αγωγή κατατέθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2021 και η πλήρης αγωγή κατατέθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. Για όλες τις διακρατικές αγωγές, η Αρμενία έχει υποβάλει και θα συνεχίσει να υποβάλλει αιτήματα για αποζημίωση για περιουσιακές και μη περιουσιακές ζημιές.
