Πριν από 35 χρόνια, στις 27-29 Φεβρουαρίου του 1988, με παρότρυνση των αρχών του Αζερμπαϊτζάν και ως αποτέλεσμα εγκληματικής αδράνειας, έλαβαν χώρα μαζικά πογκρόμ στην πόλη Σουμγκαΐτ, εξαιτίας των οποίων σκοτώθηκαν εκατοντάδες Αρμένιοι, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, γυναικών και ηλικιωμένων, ενώ χιλιάδες εκτοπίστηκαν δια της βίας. Με αφορμή την 35η επέτειο από τη σφαγή των Αρμενίων στο Σουμγκαΐτ, το Υπουργείο Εξωτερικών της Δημοκρατίας της Αρμενίας εξέδωσε ανακοίνωση.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η Αρμενία πρέπει να συνεχίσει να επιδιώκει την πολιτική αξιολόγηση του εγκλήματος του Σουμγκαΐτ, ειδικά όταν το Αζερμπαϊτζάν, χρησιμοποιώντας συνεχώς πλαστά υλικά, προσπαθεί να παρουσιάσει τα γεγονότα στον κόσμο αλλιώτικα. Μετατρέποντας τα γεγονότα της 26ης-28ης Φεβρουαρίου του 1992 στο Χοτζαλού σε διακριτικό εμπορικό σήμα, το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί, θα λέγαμε, να ευθυγραμμίσει αυτά τα δύο γεγονότα. Εν τω μεταξύ, ακόμη και οι ίδιοι οι Αζέροι αποκάλυψαν ότι τα εγκλήματα στο Χοτζάλού και στην πραγματικότητα στο Άγνταμ, τα οποία διατυμπανίζουν οι αρχές αυτής της χώρας, ήταν ξεκάθαρα σχεδιασμένα σε κρατικό επίπεδο, όπως τα εγκλήματα στο Σουμγκαΐτ και στο Μπακού, με τη διαφορά ότι στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, στόχοι των πογκρόμ ήταν οι Αρμένιοι, ως συνέχιση της κρατικής πολιτικής που αποσκοπούσε στην εξόντωση των Αρμενίων.
Τον Φεβρουάριο του 1988, η πολιτική της γενοκτονίας και του αναγκαστικού εκτοπισμού των Αρμενίων που οργανώθηκε από την κυβέρνηση του Σοβιετικού Αζερμπαϊτζάν στο Σουμγκαΐτ συνεχίστηκε στο Μπακού και στο Γκάντζακ. Σύμφωνα με τη Μαριάν Αβαγκιάν, συντονίστρια της «Αρμενικής Συνέλευσης των Προσφύγων από την ΣΣΔ του Αζερμπαϊτζάν», το Σουμγκαΐτ είναι ένα «ασίγαστο καμπαναριό» μέχρι σήμερα.
«Το καμπαναριό προειδοποιεί ότι και άλλα πογκρόμ μπορούν να γίνουν, ότι οι Αρμένιοι πρέπει να συνέλθουν. Και για να συνέλθουν πρέπει να είναι έτοιμοι να τα αντιμετωπίσουν».
Τίποτα δεν έχει αλλάξει στην πολιτική τόσο των σοβιετικών όσο και των μετασοβιετικών αρχών του Αζερμπαϊτζάν, έχουν συγκαλύψει με κάθε δυνατό τρόπο την πολιτική εξόντωσης των Αρμενίων. Αντίθετα, διατυμπανίζοντας τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις 26-28 Φεβρουαρίου του 1992 στο Χοτζαλού, παραποιούσε και παρουσίαζε την πραγματική εικόνα αλλιώτικα. Το Χοτζαλού έχει γίνει διακριτικό εμπορικό σήμα για το Αζερμπαϊτζάν.
Το ίδιο είναι και σήμερα. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι με τέτοιες προπαγανδιστικές μπλόφες, η ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν προσπαθούσε πάντα να αποσπάσει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας από το θέμα της καταδίκης των εγκλημάτων στο Σουγκαΐτ.
Η μηχανή προπαγάνδας του Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει αυτές τις μέρες την παρέλαση παραποίησης σε διάφορα μέρη του κόσμου, φωνάζοντας για τα λεγόμενα γεγονότα στο Χοτζαλού, αλλά στην πραγματικότητα για τα γεγονότα του Άγνταμ. Σύμφωνα με τη Μαριάμ Αβαγκιάν, εν τω μεταξύ, η αρμενική πλευρά δεν έχει κάνει τίποτα για να θέσει το γεγονός ότι το Σουμγκαΐτ αποτελεί συνέχιση της γενοκτονίας του 1915. Σύμφωνα με την ίδια, το θέμα του Σουμγκαΐτ είναι επίκαιρο ακόμη και σήμερα. Η Μαριάμ Αβαγκιάν υπενθυμίζει ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου το 2020, ο Ρώσος Πρόεδρος ανέφερε τρεις φορές τα γεγονότα του Σουμγκαΐτ, όχι όμως επειδή πονούσε, αλλά επειδή ήθελε να πουλήσει ακριβά το Αρμενικό ζήτημα στον Αλίεφ και τον Ερντογάν.
«Αν είναι τόσο φανερό για τη Ρωσική Ομοσπονδία ώστε ο πρόεδρός της αναφέρει το Σουγκαΐτ τρεις φορές τις καυτές μέρες του πολέμου, συνδέοντάς το με το 1915, βλέπει δηλαδή την άμεση σύνδεση. 1915 – Σουμγκαΐτ – 2020. Δεν είναι φανερό για μας;» αναρωτιέται η Μαριάμ Αβαγκιάν.
Με αφορμή την 35η επέτειο από τη σφαγή των Αρμενίων στο Σουμγκαΐτ, το Υπουργείο Εξωτερικών της Αρμενίας εξέδωσε ανακοίνωση, η οποία αναφέρει ότι οι σφαγές που είχαν προγραμματιστεί εκ των προτέρων από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν πραγματοποιήθηκαν για να καταστείλουν βάναυσα τον πολιτισμένο αγώνα του λαού του Ναγκόρνο Καραμπάχ να ζήσουν με αξιοπρέπεια και ειρηνικά στην ιστορική τους πατρίδα. Το Υπουργείο Εξωτερικών σημείωσε επίσης στην ανακοίνωση:
«Αυτό το μαζικό έγκλημα που διαπράχθηκε για λόγους εθνικής ταυτότητας έλαβε ευρεία ανταπόκριση και καταδικάστηκε από τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης σχετικών ψηφισμάτων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, οι πραγματικοί οργανωτές και δράστες του εγκλήματος όχι μόνο δεν λογοδότησαν, αλλά εμπνεόμενοι από την ατιμωρησία και την επιείκεια, ξεσήκωσαν ένα νέο κύμα μίσους και μισαλλοδοξίας κατά των Αρμενίων, πραγματοποιώντας νέα πογκρόμ και σφαγές κατά των Αρμενίων επίσης στο Μπακού, το Κιροβαμπάντ και άλλους αρμενικούς οικισμούς στο Αζερμπαϊτζάν. Ως αποτέλεσμα αυτών των αιματηρών γεγονότων, εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν εσπευσμένα τα σπίτια τους, αφήνοντας πίσω τις περιουσίες τους. Ενώ κατά τη διάρκεια αυτών των ετών δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να ασκήσουν τα παραβιασθέντα δικαιώματά τους».
Η Μαριάμ Αβαγκιάν, συντονίστρια της «Αρμενικής Συνέλευσης των Προσφύγων από την ΣΣΔ του Αζερμπαϊτζάν», πιστεύει ότι οι δηλώσεις πρέπει να είναι κυρίως πολιτικές, όπως η Κεντρική Επιτροπή της ΕΣΣΔ τις όρισε κάποτε ως γενοκτονία, και αυτή η εκτίμηση είναι έγκυρη.
«Πρέπει να υπερασπιζόμαστε τη θέση μας, να το συζητάμε και να δουλεύουμε καθημερινά , να δημιουργούμε και να λειτουργούμε μηχανές προπαγάνδας. Αν θέλουμε να ζήσουμε και να επιβιώσουμε σε αυτό το κομμάτι της πατρίδας μας, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Να αναφέρουμε ότι στο Χοτζαλού σκοτώθηκαν και μουσουλμάνοι Γεωργιανοί, οι Μεσχετιανοί Τούρκοι, και ο ίδιος ο Αγιάζ Μουταλίμποφ μίλησε για αυτό, μερικοί Αζέροι δημοσιογράφοι μίλησαν για αυτό κ.λπ. Θα έπρεπε να λέμε για αυτό, αλλά αφήσαμε τον τόπο δράσης άδειο, δώσαμε στον Ιλχάμ όλες τις ευκαιρίες και τα πλεονεκτήματα να παρουσιάσει στον κόσμο ψευδείς αφηγήσεις κατά των Αρμενίων. Για αυτό είναι ο λόγος».
Μελετώντας την αζερική πολιτική μίσους κατά των Αρμενίων και συγκεντρώνοντας αρκετά στοιχεία, η Ανζέλα Ελιμπέγκοβα παρατηρεί ότι δεν έχουμε χρόνο να επανατοποθετηθούμε στον πληροφοριακό πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν.
«Ολόκληρη η υλική βάση έχει ήδη δημιουργηθεί. Όλα είναι εκεί, απλά χρειάζεται να τα χρησιμοποιήσουμε σωστά, στα σωστά κανάλια, τόσο εντός όσο και εκτός χώρας, απλά πρέπει να τα διαδώσουμε. Δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το πρόβλημα».
Αναφερόμενος στην επέτειο των πογκρόμ στο Σουγκαΐτ, ο Αρτάκ Μπεγκλαριάν, σύμβουλος του υπουργού Επικρατείας του Αρτσάχ, σημείωσε:
«Η πολιτική φυλετικού μίσους προς τους Αρμένιους συνεχίζεται και βαθαίνει στο Αζερμπαϊτζάν. Οι πιο ζωηρές εκδηλώσεις αυτής της πολιτικής ήταν ο βάναυσος πόλεμος του 2020 και τώρα η πολιορκία του Αρτσάχ για 78 ημέρες. Αν δεν τιμωρηθούν ευπρεπώς αυτά τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία θα συνεχίσουν τα τρομερά αλυσιδωτά εγκλήματα, που αποτελούν απειλή για τον πολιτισμένο κόσμο».
Το γεγονός ότι το Σουμγκαΐτ ήταν άλλη μια γενοκτονική πράξη εις βάρος των Αρμενίων είναι αδιαμφισβήτητο, λέει ο ειδικός διεθνούς δικαίου Ταρόν Σιμονιάν. Σύμφωνα με τον ίδιο, ωστόσο, σήμερα δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε μια ξεχωριστή διαδικασία με βάση αυτά τα γεγονότα, γιατί δεν υπάρχει κατάλληλο δικαστικό αξίωμα ώστε να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε μια δικαστική διαδικασία.
«Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία προσχώρησαν στα διεθνή δικαστήρια μετά την ανεξαρτησία και σε διαφορετικά χρόνια. Με άλλα λόγια, ο μηχανισμός που χρησιμοποιούμε για παράδειγμα τώρα στο πλαίσιο της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών φυλετικών διακρίσεων, δεν υπάρχει στην περίπτωση του Σουμγκαΐτ. Ωστόσο, οι υποθέσεις του Σουγκαΐτ, του Μπακού, του Κιροβαμπάντ και όλων των άλλων γενοκτονικών πράξεων, ως αλυσιδωτή πολιτική, θα πρέπει να παρουσιαστούν στις εν εξελίξει δικαστικές διαδικασίες, επίσης στο πλαίσιο της αναφερόμενης υπόθεσης. Είναι μια πολύ σημαντική πραγματική περίσταση που αποδεικνύει την πολιτική», λέει ο ειδικός σε διεθνές δίκαιο.
Ο αναλυτής παρατηρεί ότι αυτό έγινε στο κείμενο της αγωγής που υποβλήθηκε στο πλαίσιο της Σύμβασης για τις Φυλετικές Διακρίσεις και πιστεύει ότι όλα αυτά θα παρουσιαστούν και σε άλλες δικαστικές διαδικασίες, αν υπάρξουν στο μέλλον. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της πρόληψης του εγκλήματος της γενοκτονίας, εάν ανοίξει υπόθεση κατά του Αζερμπαϊτζάν, αυτά είναι σημαντικά στοιχεία που θα πρέπει να παρουσιαστούν, βάσει των οποίων θα αποδειχθεί ότι το Αζερμπαϊτζάν ασκεί συνεχώς πολιτική γενοκτονίας.
