Η απόφαση για τη μακροπρόθεσμη τοποθέτηση της μη στρατιωτικής αποστολής της ΕΕ στην Αρμενία προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια στη Ρωσία, τον ΟΣΣΑ, καθώς και στο Μπακού. Η γειτονική χώρα έσπευσε να παρουσιάσει την κίνηση αυτή ως δικαιολογία για να αποφύγει τις υποχρεώσεις που ανέλαβε η Αρμενία. Η Μόσχα προειδοποιεί επίσης ότι εάν οι παρατηρητές της ΕΕ θέλουν να αλλάξουν τον εσωτερικό και εξωτερικό φορέα της Αρμενίας, η Ρωσία θα αντιταχθεί.
Ορισμένοι από τους Αρμένιους αναλυτές θεωρούν τη ρωσική αντίδραση εκδήλωση ζηλοτυπίας και θεωρούν την αποστολή παρατηρητών της ΕΕ ως χρόνο που δόθηκε στην Αρμενία, κατά τον οποίο η χώρα θα πρέπει να είναι σε θέση να σταθεί όρθια και να προετοιμαστεί.
Η νέα πολιτική αποστολή της ΕΕ στην Αρμενία θα αρχίσει να λειτουργεί τις επόμενες εβδομάδες. Σκοπός της αποστολής είναι να υποστηρίξει την εδραίωση σταθερότητας στις παραμεθόριες περιοχές της Αρμενίας, την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και την παροχή ευνοϊκών για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν συνθηκών . Η θητεία της αποστολής είναι διετής. Συμμετέχουν 100 μέλη του προσωπικού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εμπειρογνωμόνων και παρατηρητών. Περισσότερα από 8 εκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί για τους πρώτους τέσσερις μήνες λειτουργίας της αποστολής.
Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, η ζώνη δραστηριότητας της αποστολής θα καλύπτει όλο το μήκος των συνόρων με το Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένου του τμήματος του Ναχιτσεβάν.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας Αραράτ Μιρζογιάν δήλωσε στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι σκοπός της μακροπρόθεσμης αποστολής παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να διασφαλίσει την ασφάλεια των ανθρώπων.
«Πρόκειται για όσους ζουν στις παραμεθόριες περιοχές, τα παιδιά σχολικής ηλικίας, τους αγρότες και τις οικογένειες που θέλουν να ζήσουν στα σπίτια τους χωρίς να φοβούνται ότι θα στοχοποιηθούν», εξήγησε ο υπουργός Εξωτερικών.
Παρά όλες τις προκλήσεις, η αρμενική πλευρά συνεχίζει να επεκτείνει το εύρος της εταιρικής σχέσης, βασίζοντας στη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προωθήσει τη σταθερότητα στην περιοχή, διευκρίνισε ο Μιρζογιάν.
Η αποστολή παρατηρητών της ΕΕ, σύμφωνα με τον αναλυτή Γκουργκέν Σιμονιάν, σημαίνει ότι η Αρμενία έχει δύο χρόνια για να σταθεί όρθια και να ενισχύσει το σύστημα ασφαλείας. Αλλά δεν αποκλείει επίσης ότι σε αυτό το διάστημα η Τουρκία μπορεί να προχωρήσει το δικό της παιχνίδι και να προκαλέσει ένταση, οπότε πρέπει να είμαστε έτοιμοι για κάθε κατάσταση.
«Τι μπορεί να οδηγήσει σε σύγκρουση; Νομίζω ότι αν η Τουρκία αποφασίσει να τα βάλει όλα και να παίξει ενάντια στον δυτικό κόσμο… Σε αυτή την περίπτωση, ούτε οι παρατηρητές της ΕΕ, ούτε οι εκκλήσεις, ούτε οι δηλώσεις δεν θα έχουν κανένα νόημα. Είναι ήδη φανερά τα πρώτα σημάδια. Ο Ερντογάν ανακοίνωσε πριν από δύο ημέρες ότι θα χρησιμοποιήσει το δικαίωμα του βέτο και θα αναστείλει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Έτσι, δείχνουν ότι παίζουν το δικό τους παιχνίδι. Έτσι, δεν θα αποφύγουν τις κυρώσεις. Τότε η κατάσταση θα αλλάξει. Γι’ αυτό λέω ότι η Αρμενία έχει ένα πρόβλημα. Το νούμερο ένα πρόβλημα είναι η αύξηση της αμυντικής μας ικανότητας», λέει ο αναλυτής.
Η συμφωνία για την ανάπτυξη παρατηρητών της ΕΕ προκάλεσε δυσαρέσκεια στη σύμμαχο της Αρμενίας Ρωσία και τον ΟΣΣΑ. Ο γραμματέας Τύπου της οργάνωσης Βλαντιμίρ Ζαϊνεντίνοφ έσπευσε να διευκρινίσει ότι ο ΟΣΣΑ συνεχίζει να εργάζεται για την ανάπτυξη αποστολής παρατηρητών στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν.
Σημείωσε ότι όταν ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας απευθύνθηκε στον οργανισμό με τέτοιο αίτημα, το Συμβούλιο Συλλογικής Ασφάλειας ανέπτυξε σχέδιο απόφασης «Σχετικά με κοινά μέτρα παροχής βοήθειας στη Δημοκρατία της Αρμενίας», για το οποίο συνεχίζονται οι εργασίες.
«Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης, το έργο θα υποβληθεί προς εξέταση από τα καταστατικά όργανα του οργανισμού», είπε ο Ζαϊνετντίνοφ, αποφεύγωντας να διευκρινίσει ημερομηνίες.
Ο βουλευτής της Ρωσικής Κρατικής Δούμας Κονσταντίν Ζατούλιν είπε επίσης ότι εάν οι παρατηρητές της ΕΕ σκοπεύουν να αξιολογήσουν αντικειμενικά τη συμπεριφορά του Αζερμπαϊτζάν σε αυτήν την περιοχή και να απαιτήσουν κάτι σε αυτή τη βάση, ας το κάνουν. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, εάν οι παρατηρητές της ΕΕ θέλουν να αλλάξουν τον φορέα του εσωτερικού και εξωτερικού προσανατολισμού της Αρμενίας, ο ΟΣΣΑ θα αντιταχθεί.
Ο αναλυτής Ρομπέρτ Γκεβοντιάν θεωρεί ότι η ρωσική ανησυχία είναι φυσική. Κάθε κράτος και δύναμη που χάνει τη σφαίρα επιρροής του αντιτίθεται και προσπαθεί να αποτρέψει τέτοιες εξελίξεις και η Ρωσία δεν αποτελεί εξαίρεση».
Από την άποψη αυτή, ο Γκουργκέν Σιμονιάν σημειώνει ότι η Αρμενία προσανατολίζεται όχι στους φορείς, αλλά στο συμφέρον της Αρμενίας και είναι έτοιμη να συνεργαστεί με οποιαδήποτε χώρα προς όφελος της Δημοκρατίας της Αρμενίας.
Στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για ανάπτυξη αποστολής παρατηρητών, αναφέρεται ότι στην αποστολή μπορούν να συμπεριληφθούν και εκπρόσωποι τρίτων χωρών που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνεται ότι μπορούν να κληθούν να συνεισφέρουν, αλλά με την προϋπόθεση ότι τα έξοδά τους θα καλυφθούν από τις χώρες τους.
Αναφέρεται επίσης ότι η αποστολή αποτελείται κυρίως από προσωπικό από κράτη μέλη, θεσμικά όργανα της ΕΕ ή την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης.
Και είναι δυνατόν η αποστολή να περιλαμβάνει παρατηρητές από ανεπιθύμητες χώρες, για παράδειγμα, την Τουρκία; Υπό αυτή την έννοια, οι αναλυτές συμφωνούν ότι κάτι τέτοιο είναι απίθανο να συμβεί, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση των αρμενοτουρκικών σχέσεων. Ούτε η ΕΕ ούτε η Αρμενία δε θα συμφωνήσουν σε αυτό.
«Όσον αφορά τις τρίτες χώρες, νομίζω ότι θα είναι χώρες που θα συνεργάζονται στενά με την ΕΕ, για παράδειγμα, οι χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, η Γεωργία, η Μολδαβία», πιστεύει ο Ρομπέρτ Γκεβοντιάν.
Παρόμοια άποψη έχει και ο πολιτικός αναλυτής Γκουργκέν Σιμονιάν.
«Δεν νομίζω ότι θα εμφανιστούν παρατηρητές από την Τουρκία, γιατί η Δύση εφαρμόζει μια λογική πολιτική. Όσον αφορά τις τρίτες χώρες, μπορεί να είναι ο Καναδάς ή οι ΗΠΑ, που δεν είναι μέρος της ΕΕ, ακόμη και η Ινδία. Νομίζω ότι γίνεται από επιθυμία. Η Γαλλία μπορεί να εκφράσει την επιθυμία να συμμετάσχει. Το θέμα θα τεθεί και οι χώρες που θα ανταποκριθούν, νομίζω, θα συμπεριληφθούν».
Απαντώντας στην προθυμία του ΟΣΣΑ να αναπτύξει παρατηρητές, οι πολιτικοί αναλυτές ξεκαθαρίζουν ότι δεν πρέπει να υπάρχει ένδειξη ισότητας μεταξύ του ΟΣΣΑ και της ΕΕ. Η Αρμενία, ως μέλος του ΟΣΣΑ, περίμενε από τον οργανισμό να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του όταν το Αζερμπαϊτζάν εισέβαλε στο κυρίαρχο έδαφος του κράτους μέλους του ΟΣΣΑ, της Δημοκρατίας της Αρμενίας.
