Πολύ καλό να συζητούν η Αρμενία και η Τουρκία μεταξύ τους, γιατί αυτές οι χώρες είναι γειτονικές και δεν μπορείς να επιλέξεις τους γείτονές σου, αλλά πρέπει να βρεις τρόπους για συνύπαρξη, μαζί με όλα τα προβλήματα που σχετίζονται με αυτούς, μια τέτοια πρόβλεψη έκανε ο Τανέρ Ακτσάμ, διάσημος Τούρκος ιστορικός, επικεφαλής του Ερευνητικού Προγράμματος Γενοκτονίας των Αρμενίων του Ινστιτούτου Αρμενικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, κατά την τακτική έκδοση του προγράμματος «ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΙΣΧΥΟΣ».
«Σε όλο τον κόσμο, στις διεθνείς σχέσεις ακόμη και εχθρικά κράτη έχουν διπλωματικές σχέσεις μεταξύ τους. Επομένως, βάσει πολλών συνθηκών, είμαι πλήρως υπέρ της δημιουργίας διπλωματικών σχέσεων και του ανοίγματος των συνόρων. Άλλο ερώτημα είναι αν μπορούμε να το ονομάσουμε αυτό ρύθμιση των σχέσεων. Είμαι υπέρ της δημιουργίας διπλωματικών σχέσεων και του ανοίγματος των συνόρων, γιατί είναι σημαντική προϋπόθεση για την εξομάλυνση των σχέσεων», είπε.
«Ακολουθώ τον δρόμο του Χραντ Ντινκ, και το πιο σημαντικό για μένα είναι να αναπτύξουν οι σχέσεις των δύο λαών, αυτό είναι πολύ σημαντικό για εμάς. Τα κλειστά σύνορα και η απουσία διπλωματικών σχέσεων είναι ένα από τα βασικά τεστ για τις διαλυμένες σχέσεις μεταξύ των λαών.
Σύμφωνα με τον ιστορικό, οι αρμενοτουρκικές σχέσεις ή σχέσεις Αρμενίας-Τουρκίας εμφανίστηκαν στη σκιά του Αζερμπαϊτζάν. Υπενθύμισε ότι η Τουρκία ήταν αυτή που αρνήθηκε να συνάψει διπλωματικές σχέσεις με την Αρμενία, «το Αζερμπαϊτζάν πήρε την Τουρκία όμηρο για να μην ρυθμίσει η τελευταία τις σχέσεις με την Αρμενία».
«Υπήρξαν διάφορες κυβερνήσεις στην Τουρκία, μερικές από τις οποίες επωφελήθηκαν από την πολιτική του Αζερμπαϊτζάν, επειδή οι ίδιες δεν ήθελαν να δημιουργήσουν σχέσεις με την Αρμενία σε καμία περίπτωση, και άλλες κυβερνήσεις ακολούθησαν τον δρόμο του Αζερμπαϊτζάν για οικονομικά ή ιδιοτελή συμφέροντα.
Ο ιστορικός σημειώνει τα κίνητρα που μπορεί να αποτελέσουν τη βάση των στόχων της Τουρκίας για ανάπτυξη σχέσεων με την Αρμενία. «Το πρώτο είναι το οικονομικό όφελος. Η Τουρκία είναι οικονομικά μια πολύ ισχυρή χώρα, ναι, αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα τώρα, αλλά η Τουρκία είναι αρκετά ισχυρή χώρα. Σε περίπτωση ανοίγματος των συνόρων με την Αρμενία και σύναψη διπλωματικών σχέσεων, διευθέτησης των σχέσεων, η Τουρκία θα κερδίσει πολλά οικονομικά, γιατί εάν οι διαπραγματεύσεις έχουν θετικό τέλος, θα αποκτήσει άμεση σύνδεση με την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και με χώρες της Κεντρικής Ασίας, θα έχει και πρόσβαση σε σιδηρόδρομους κ.λπ. Αυτό θα αποτελέσει μεγάλο οικονομικό όφελος για την Τουρκία και αυτό δεν κατέστη δυνατό λόγω του Αζερμπαϊτζάν», είπε ο Τανέρ Ακτσάμ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Τουρκία θέλει να γίνει περιφερειακή δύναμη, όπως όλα τα άλλα μεγάλα κράτη θέλουν να το πετύχουν στις περιοχές τους. Και αν η Τουρκία θέλει να το πετύχει αυτό, είναι προς το συμφέρον της να δημιουργήσει σχέσεις με την Αρμενία. Ο ιστορικός ανέφερε επίσης ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κύρια ή η μόνη προϋπόθεση που έθεσε η Τουρκία για τη σύναψη σχέσεων με την Αρμενία ήταν το ζήτημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ και πλέον η Τουρκία δεν έχει άλλη δικαιολογία από άποψη λόγου και ιδεολογίας.
«Είναι επωφελές για την Τουρκία να ρυθμίζει τις σχέσεις με την Αρμενία. Πιστεύω ότι το θέλει σοβαρά, αλλά αυτή η σοβαρότητα της τουρκικής πλευράς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική του Αζερμπαϊτζάν. Σε σύγκριση με εμάς, τους διεθνείς παρατηρητές, οι Αρμένιοι φυσικά γνωρίζουν πολύ καλύτερα ότι η πολιτική του Αζερμπαϊτζάν δεν σταθεροποιεί την κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, συνεχίζουν να ακολουθούν μια μακροπρόθεσμη πολιτική εθνοκάθαρσης», είπε.
Ο ιστορικός σημείωσε ότι δεν είναι γνωστό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να θέσει το Αζερμπαϊτζάν στην Τουρκία για διαπραγματεύσεις με την Αρμενία. «Η κατάσταση εδώ είναι αρκετά εύθραυστη, δεν μπορώ να πω περισσότερα, αλλά θέλω να τονίσω ξανά ότι η σκιά του Αζερμπαϊτζάν είναι τώρα παρούσα στις διαπραγματεύσεις, και θα συνεχίσει να είναι. Καθώς το Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να έχει δώσει το πράσινο φως στην Τουρκία σε αυτό το θέμα, θα πρέπει πραγματικά να το εκμεταλλευτούμε όσο το δυνατόν περισσότερο», τόνισε.
Αναφερόμενος στο ερώτημα σχετικά με την ανησυχία της αρμενικής κοινωνίας για το πώς είναι δυνατόν να ρυθμιστούν οι σχέσεις με την Τουρκία, εάν το 2020 η Τουρκία υποστήριξε ανοιχτά το Αζερμπαϊτζάν στον αιματηρό πόλεμο που εξαπολύθηκε κατά του Αρτσάχ, ο Τανέρ Ακτσάμ είπε ότι αυτές οι ανησυχίες είναι δικαιολογημένες και δεν είναι δυνατόν να τις αντιταχθεί και να πει ότι δεν υπήρξαν τέτοια βήματα από την Τουρκία. Είναι γεγονότα, πρέπει να γίνουν αποδεκτά ως πραγματικότητα.
«Το ερώτημα είναι εάν είναι δυνατόν να επιτευχθούν καλύτερες σχέσεις εάν τα σύνορα παραμείνουν κλειστά, όλοι οι δεσμοί διακοπούν ή να επιτευχθούν τουλάχιστον κάποιες αλλαγές στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας χρησιμοποιώντας το άνοιγμα των συνόρων, την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων και κάθε άλλου τύπου των διμερών σχέσεων. Κατανοώ αυτές τις ανησυχίες, είναι δικαιολογημένες, γιατί η Τουρκία ακολουθεί πραγματικά μια επιθετική πολιτική, και όχι μόνο έναντι της Αρμενίας, δείτε ποια πολιτική ακολουθεί η Τουρκία εναντίον των Κούρδων της Συρίας και γενικά κατά της Συρίας, αυτά είναι πραγματικά σημαντικά ζητήματα. Είναι δυνατόν να αλλάξει αυτή η προσέγγιση ή τουλάχιστον υπάρχει πιθανότητα να αλλάξει, εάν υπάρχουν διμερείς σχέσεις μεταξύ των μερών», είπε.
