Όπως ενημερώνει η ιστοσελίδα www.tovima.gr, « πολύ ασυνήθιστη» χαρακτηρίζουν οι Financial Times τη νομισματική κρίση της Τουρκίας. Όπως αναφέρει η οικονομική εφημερίδα, η κατακρήμνιση της αξίας της λίρας, που έχει υποτιμηθεί περίπου κατά ένα πέμπτο στη διάρκεια μόλις δύο εβδομάδων, δεν έχει προκληθεί από προβλήματα στα θεμέλια της οικονομίας της χώρας, όπως στο παρελθόν.
Η Τουρκία, η οποία υποφέρει εδώ και καιρό από έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, ανακοίνωσε πλεόνασμα για δεύτερο διαδοχικό μήνα το Σεπτέμβριο, χάρη στην τεράστια αύξηση των εξαγωγών και την ανάκαμψη του αριθμού των ξένων τουριστών. Αντ’ αυτού, οι FT υποστηρίζουν ότι τα νομισματικά προβλήματα της χώρας αντανακλούν σχεδόν στο 100% τις όλο και πιο λανθασμένες αποφάσεις «ενός άνδρα και της επιρροής του στη δήθεν ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα: του προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν».
Ο Ερντογάν, αναφέρουν οι FT, κατηγορεί εξωτερικές δυνάμεις για την υποτίμηση της λίρας.
Όμως τα τελευταία προβλήματα ξεκίνησαν ήδη από τον περασμένο Μάρτιο όταν απέλυσε τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Νατζί Αγκμπάλ. Ο τεχνοκράτης, που έχαιρε σεβασμού, ήταν ο τρίτος τραπεζίτης που έχανε τη θέση του μέσα σε δυο χρόνια. Ο ορισμός του πιστού στον Ερντογάν, Σαχάπ Καβτσίογλου, οδήγησε στην υποτίμηση της λίρας κατά 15% αμέσως μετά, με την αξία της να ανακάμπτει αργότερα. Η αξία του τουρκικού νομίσματος οδηγήθηκε έπειτα σε ελεύθερη πτώση στις αρχές του μήνα, όταν η κεντρική τράπεζα προχώρησε σε μείωση των επιτοκίων δανεισμού για τρίτη φορά μέσα σε τρεις μήνες.
Είναι αλήθεια, αναφέρουν οι FT, ότι τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών γενικώς δεν τα πήγαν καλά σε σχέση με το δολάριο στη διάρκεια του έτους. Η πεποίθηση ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ πρόκειται σύντομα να περιορίσει το πρόγραμμα αγορών περιουσιακών στοιχείων που έχει σχεδιαστεί για τη στήριξη της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα στη διάρκεια της πανδημίας, έχει οδηγήσει σε αύξηση της αξίας του δολαρίου. Το περιπλανώμενο κεφάλαιο που αναζητούσε πιο συμφέροντα επιτόκια στις αναπτυσσόμενες χώρες, τώρα επιστρέφει στην πατρίδα του. Όπως δήλωσε στους FT ο κεντρικός τραπεζίτης του Πακιστάν την περασμένη εβδομάδα, οι φτωχότερες χώρες με υψηλότερα επίπεδα χρέους σε ξένο νόμισμα κινδυνεύουν από την αλλαγή της ψυχολογίας των αγορών.
Σε αυτό το τοπίο, το φλερτ του Ερντογάν με τους συνωμοσιολόγους, καθώς επίσης και οι απολυταρχικές του τάσεις μοιάζουν ακόμη χειρότερες από το συνηθισμένο, σχολιάζει σκωπτικά η οικονομική εφημερίδα.
Ο Ερντογάν μαίνεται εδώ και καιρό κατά του «λόμπι των επιτοκίων» όπως το αποκαλεί, όμως παράλληλα έχει υπάρξει και ένας πονηρός πραγματιστής, που στις προηγούμενες περιπτώσεις αστάθειας του νομίσματος, στο τέλος επέτρεπε στην κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια. Αυτή τη φορά, εμφανίζεται αποφασισμένος να επιμείνει στην ιδεολογική του δέσμευση προς τα χαμηλά επιτόκια, δηλώνοντας στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ότι η Τουρκία είχε εμπλακεί σε έναν «οικονομικό πόλεμο ανεξαρτησίας».
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι αισιόδοξα ότι ο Ερντογάν διανύει τα τελευταία χρόνια του στην εξουσία, και ότι οι εκλογές που είναι προγραμματισμένες για το 2023 θα φέρουν το τέλος αυτού του φαύλου κύκλου.
Η δημοτικότητα του «σουλτάνου» μειώνεται καθώς οι υψηλότερες τιμές ρίχνουν την ποιότητα ζωής των Τούρκων. Όταν εξελέγη για πρώτη φορά, το ισλαμιστικό κόμμα του υποσχόταν μια περίοδο ανάπτυξης και σταθερής αύξησης των εισοδημάτων. Για πολλά χρόνια κατάφερνε να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του, εν μέρει χάρη σε ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ που κληρονόμησε η κυβέρνησή του και στη συνέχεια μια «έκρηξη» της οικοδομής που πλέον έχει κοπάσει. Πράγματι, οι μνήμες εκείνης της περιόδου της ανάπτυξης που στηριζόταν στο χρέος ενδεχομένως να κρύβεται και πίσω από την επίμονη στήριξη του Ερντογάν προς το φθηνό χρήμα. Οι FT αναφέρουν ότι πρόκειται απλώς για ένα από τα πολλά εργαλεία που έχει στη διάθεσή του, στην προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία.
Η οικονομική εφημερίδα τονίζει ότι υπάρχει και πιο άσχημο πιθανό τέλος σε αυτό το «σίριαλ».
Ο πληθωρισμός ήδη κινείται στο 20% για φέτος, πράγμα που σημαίνει ότι τα πραγματικά επιτόκια δανεισμού κινούνται περίπου στο -5%. Αν ο πρόεδρος συνεχίσει να επιμένει σε προγράμματα χαμηλών επιτοκίων δανεισμού, η λίρα θα υποτιμηθεί περαιτέρω και οι τιμές θα αυξηθούν ανεξέλεγκτα. Σε αυτές τις συνθήκες, το μόνο μέσο που έχουν στη διάθεσή τους οι Τούρκοι για να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους, είναι να στραφούν σε ένα νόμισμα που δεν βρίσκεται στον έλεγχο του Ερντογάν. Αν ο σουλτάνος δεν αλλάξει ξαφνικά την πορεία του, το μόνο πραγματικό ερώτημα για την Τουρκία, είναι πόσο καιρό ακόμη θα μείνει στην εξουσία ο πρόεδρός της – και πόση ζημιά θα προλάβει να κάνει πριν πέσει.
