Τους τελευταίους μήνες έγιναν ξανά ανασκαφές στον τάφο του Άγτζκ. Ως αποτέλεσμα, ανακαλύφθηκαν εξαιρετικά ευρήματα. «Το ένα είναι πραγματική εφεύρεση», λέει ο Χακόπ Σιμονιάν, επικεφαλής της αρχαιολογικής αποστολής.
«Βρήκαμε μνημεία που φέρουν φτερωτούς σταυρούς, οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στο ορθογώνιο, όπως στα κλασικά χατσκάρ (σταυρωτές πέτρες). Στο Άγτζκ ανακαλύψαμε ένα τέτοιο σταυρωτό άγαλμα στο βάθρο από ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο κάποτε ήταν βαμμένο κόκκινο ».
«Τέτοια χατσκάρ, που έχουν βρεθεί στην Αρμενία, ήταν το ένα στο Ντβίν και το άλλο στο Γιερερούκ», λέει ο αρχαιολόγος. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στο μαυσωλείο αποκάλυψαν ένα νέο στρώμα που χρονολογείται από την προχριστιανική εποχή. Σύμφωνα με τον είδικό, αυτό είναι εξαιρετικό, γιατί το προχριστιανικό υλικό δεν είναι πολύ μελετημένο. Υπήρχαν δομές, μνημεία, γλυπτά της ελληνιστικής, πρώιμης Σασανικής περιόδου. Συγκεκριμένα, πάνω τους απεικονίζονταν τίγρεις και κριάρια. Σε αυτό το προχριστιανικό στρώμα βρέθηκαν 6 κοιλότητες.
«Στην πραγματικότητα, η στάχτη της αιώνιας φωτιάς της ειδωλολατρικής περιόδου μαζευόταν σε αυτές τις κοιλότητες, επειδή σύμφωνα με τη συνήθεια εκείνης της εποχής, η στάχτη δεν μπορούσε απλώς να ραντιστεί στο χώμα, μπορούσε να αναμιχθεί με τη βρωμιά του εδάφους, το οποίο θα προκαλούσε την οργή των θεών. Προφανώς, η ανακάλυψη αυτού του στρώματος δεν είναι απλώς εξαιρετική, επειδή αυτό το στρώμα δεν έχει μελετηθεί ποτέ, ανοίγει για πρώτη φορά».
Για πρώτη φορά στους τάφους έγιναν ανασκαφές το 1973, στις οποίες ο Σιμονιάν συμμετείχε ως φοιτητής. Αυτός αναμένει να βρεθούν ακόμα μοναδικά ευρήματα μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι αρχαιολογικές ανασκαφές. Στις 25 Σεπτεμβρίου, με αφορμή τις «Ημέρες Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς», το Υπουργείο Παιδείας και Επιστήμης και το Κέντρο Ερευνών για την Ιστορική και Πολιτιστική Κληρονομιά θα διοργανώσουν έκθεση. Είναι η αρχαιολογική αποστολή του κέντρου που πραγματοποιεί ανασκαφές στο Άγτζκ.
Μερικά από τα δείγματα που εκτίθενται στην έκθεση έχουν σταλθεί για χρονολόγηση ραδιοανθράκων προκειμένου να προσδιοριστεί η ακριβής ημερομηνία της προχριστιανικής περιόδου. Η είσοδος στην έκθεση θα είναι ελεύθερη. Σύμφωνα με τον Σιμονιάν, θα έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να δούμε εξαιρετικά δείγματα αρμενικού πολιτισμού της προχριστιανικής περιόδου.
