Όπως κάθε 24 Απριλίου, φέτος ο Αρμένικος λαός τιμά τα θύματα της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Προς το 2021, ο Αρμένικος λαός αναφέρει την απώλεια των 1,5 εκατομμυρίων θυμάτων τους, την πατρίδα τους σε συνθήκες που φαίνεται να την έχουν οδηγήσει στην περίοδο μετά τη γενοκτονία, όταν η Τουρκία άρχισε να διεξάγει την πολιτιστική γενοκτονία των Αρμενίων.
Φαίνεται πως η ιστορία επαναλαμβάνεται μετά τον πόλεμο του φθινοπώρου του 2020 που εξαπέλυσε το Αζερμπαϊτζάν εναντίον του Αρτσάχ με την υποστήριξη της Τουρκίας. Το Αζερμπαϊτζάν καταστρέφει και βεβηλώνει την αρμενική πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά στις περιοχές που τέθηκαν υπό τον έλεγχό της ως αποτέλεσμα του πολέμου.
Αυτό προκαλεί δικαιολογημένο φόβο στους Αρμένιους ότι μετά την κατάκτηση της πατρίδας τους το 2020, το Αζερμπαϊτζάν θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική καταστροφής της αρμενικής κληρονομιάς που διέπραξε Τουρκία και συνεχίζει να διαπράττει μετά τη γενοκτονία του 1915.
Στα χρόνια που ακολούθησαν τη γενοκτονία, η πολιτική διαγραφής των ιχνών του αρμενικού λαού εφαρμόστηκε συστηματικά στην ιστορική πατρίδα του αρμενικού λαού και σε άλλες πόλεις της Τουρκίας.
Συγκρίνοντας τα γεγονότα των που συλλέχτηκαν από διάφορες δομείς, καθίσταται σαφές ότι πριν από τη γενοκτονία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ιδίως στη Δυτική Αρμενία, ο Αρμενικός λαός είχε περισσότερες από 4600 εκκλησίες, μοναστήρια, σχολεία, νεκροταφεία και νοσοκομεία. Οι περισσότεροι από αυτούς, πάνω από το 2000, ήταν χώροι λατρείας. Ως αποτέλεσμα της στοχευμένης πολιτικής της Τουρκίας, η οποία ακολουθήθηκε για 100 χρόνια, καταστράφηκαν ή υπέστησαν ανεπανόρθωτες ζημιές περισσότερα από αυτά τα μνημεία της ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας.
Οι Αρμενικές εκκλησίες και μοναστήρια καταστράφηκαν σκόπιμα ή μεταβιβάστηκαν σε ιδιοκτησία σε ά πρόσωπα. Εκκλησίες που βρίσκονται μακριά από οικισμούς χρησιμοποιήθηκαν ως έτοιμες κατασκευές για άλλους σκοπούς: στάβλοι, βιβλιοθήκες, μουσεία, κινηματογράφοι, αλλά συχνότερα μετατράπηκαν σε τζαμί, τα περισσότερα από αυτού έπαψαν να είναι Αρμενικά.
Οι κυνηγοί θησαυρών εκτέλεσαν μια ανεκτίμητη υπηρεσία στην καταστροφή της αρμενικής κληρονομιάς. Οι κυνηγοί θησαυρών, με εμμονή την «αναζήτηση κρυμμένου αρμενικού χρυσού», εδώ και δεκαετίες, κατέστρεψαν αμετάκλητα τις Αρμενικές εκκλησίες, τα νεκροταφεία και ακόμη και τα σπίτια που άφησαν οι Αρμένιοι.
Την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία δημιούργησε την ψευδαίσθηση ανησυχίας σε κρατικό επίπεδο για τη διατήρηση των μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των αρμενικών πολιτιστικών και θρησκευτικών χώρων, αποκαθιστώντας εν μέρει ένα ή δύο θρησκευτικά ιδρύματα των οποίων η αρμενική ταυτότητα είναι αναμφισβήτητη ακόμα και μπροστά στη συστηματική άρνηση της Τουρκίας. Ένα λαμπερό παράδειγμα είναι η αρμενική εκκλησία του Σούρπ Χατς στο νησί Αχταμάρ στη λίμνη Βαν, η αποκατάσταση της οποίας ήταν στην πραγματικότητα βήμα πολιτικής προπαγάνδας, ένας από τους στόχους της οποίας ήταν να καλύψουν την καταστροφή 1000 εκκλησιών.
Και η πραγματική εικόνα είναι ότι η καταστροφή της αρμενικής κληρονομιάς συνεχίζεται και σήμερα, κάτι που αποτελεί προφανή παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάνης που υπεγράφη το 1923, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία δεσμεύεται να διατηρήσει και να επισκευάσει τα αντικείμενα της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των μειονοτήτων. Κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, στην Τουρκία καταστράφηκαν οι αρμενικές πειοχές Μούς και Μαλατιά, ολόκληρες ή ερειπωμένες εκκλησίες τέυηκαν προς πώληση.
Ακριβός αυτή η πολιτική της Τουρκίας, 106 χρόνια μετά τη Γενοκτονία, στις 24 Απριλίου, αναγκάζει τους Αρμένιους να κάνουν παραλληλισμούς μεταξύ της αντι-αρμενικής πολιτικής που ξεκίνησε στην Τουρκία πριν από έναν αιώνα και συνεχίστηκε από τη συμμαχία Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν τον 21ο αιώνα.
Το Αζερμπαϊτζάν, ακολουθώντας το παράδειγμα της Τουρκίας, ακολουθεί την ίδια συστημική πολιτική: να καθαρίσει από τα Αρμενικά σημάδια τα εδάφη που έπεσαν υπό τον έλεγχό του μετά τον πόλεμο από την αρμενική ιστορία. Χρησιμοποιούνται σχεδόν τα ίδια εργαλεία όπως στην Τουρκία. Όλα τα Αρμενικά είτε καταστρέφονται ολοσχερώς, είτε, διαγράφοντας τις αρμενικές επιγραφές από τα τείχη, εκδίδονται για την ιδιοκτησία άλλων εθνοτικών ομάδων.
Μόλις λίγους μήνες μετά τον πόλεμο, καταγράφηκαν πολλές τέτοιες περιπτώσεις με την άμεση συμμετοχή της κρατικής ηγεσίας. Ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ ανέλαβε την πρωτοβουλία για το θέμα αυτό. Τον Μάρτιο επισκέφθηκε την αρμενική εκκλησία του Surb Astvatsatsin του 12ου αιώνα στο χωριό Τσακούρι στην κατεχόμενη περιοχή Χαδρούτ του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, δηλώνοντας ότι είναι αφγανική εκκλησία και ότι οι αρμενικές επιγραφές του 12ου αιώνα ήταν ψευδεπίγραφες και «παραποιήθηκαν» από Αρμένιους. Η πολιτική της ιδιοποίησης της αρμενικής κληρονομιάς διεξάγεται και σε σχέση με όλα τα σημαντικότερα θρησκευτικά κτίρια του Αρτσάχ.
Και σχετικά νέες, και όχι πολύ διάσημες εκκλησίες καταστρέφονται ολοσχερώς. Το λαμπερό παράδειγμα παράδειγμα αποτελεί η Εκκλησία της Αγίας Μαρίας και η Αρμενική Εκκλησία στο Τζεμπραίλ, για την μυστηριώδης εξαφάνιση των οποίων αναφέρθηκε από το Βρετανικό BBC. Ο Άγγλος δημοσιογράφος που επισκέφτηκε αυτές τις περιοχές δυσκολεύτηκε να εντοπίσει την Αρμενική εκκλησία, σαν να μην υπήρχε καθόλου εκκλησία σε αυτό τον τόπο καθώς καταστράφηκε εντελώς από τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν. Ομοίως, από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν το 2005-2006 στη Τσουλφά καταστράφηκαν χωρίς ίχνος τα μεσαιωνικά Αρμένικα χατσκάρ.
Έχουν περάσει μόλις 6 μήνες από τον πόλεμο, αλλά πολλά βίντεο συνεχίζουν να κυκλοφορούν σε κοινωνικά δίκτυα όπου οι στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν, ενθαρρυνόμενοι από ατιμωρησία, κατεδαφίζουν, βεβηλώνουν και ποδοπατούν τα αρμενικά νεκροταφεία, σπίτια, εκκλησίες, εικόνες, παρουσιάζοντας τις ενέργειές τους ως ο μεγαλύτερος ηρωισμός.
Ωστόσο, δημιουργείται εντύπωση ότι το Αζερμπαϊτζάν θέλει να ξεπεράσει την Τουρκία σε αυτήν την πολιτική που χρηματοδοτείται από το κράτος. Όλα όσα έχει κάνει η Τουρκία για να εξαλείψει το Αρμενικό ίχνος σε 100 χρόνια, το Αζερμπαϊτζάν θέλει να κάνει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μετά το τέλος του πολέμου, το Αζερμπαϊτζάν έως σήμερα εμποδίζει την επίσκεψη των ανεξάρτητων ειδικών που έρχονται για να αξιολογήσει την κατάσταση των πολιτιστικών αξιών της UNESCO στην περιοχή, για να καταχωρήσουν τις πολιτιστικές, θρησκευτικές και ιστορικές αξίες των Αρμενίων που έχουν τεθεί υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν.
Πιθανώς, αυτή η σκόπιμη πολιτική έχει έναν σαφή στόχο – να εξαλείψει το αρμενικό ίχνος από αυτό το μέρος της ιστορικής πατρίδας του αρμενικού λαού όσο το δυνατόν περισσότερο.
