ΚορυφαίαΠολιτική

Η Ιστορική διαδρομή της δημιουργίας της Δημοκρατίας της Αρμενίας του 1918

Η δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου αρμενικού κράτους λίγο μετά την τραγωδία της Γενοκτονίας των Αρμενίων είναι ίσως ένα από τα πιο εκπληκτικά γεγονότα σε όλη την αρμενική ιστορία.
Το 1917, οι Αρμένιοι και άλλοι λαοί της περιοχής της Υπερκαυκασίας πανηγύριζαν την Φεβρουαριανή Επανάσταση, που οδήγησε στην άμεση παραίτηση του τσάρου Νικολάου Β και σήμανε ουσιαστικά και το τέλος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι λαοί που κατοικούσαν στην ευρύτερη περιοχή ήλπιζαν ότι το τέλος της μοναρχίας θα σήμαινε περισσότερες ελευθερίες γι’ αυτούς. Έτσι φάνηκε στις αρχές και στους Αρμένιους, όταν ένα διάταγμα της Ρωσικής Προσωρινής Κυβέρνησης επέτρεψε στους Αρμένιους πρόσφυγες να επιστρέψουν στα σπίτια τους σε πόλεις όπως το Βαν, το Μπιτλίς και το Ερζερούμ. Ωστόσο, η αντιπαράθεση της Προσωρινής Κυβέρνησης με το Κόμμα των Μπολσεβίκων οδήγησε στην Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και στην πτώση της κυβέρνησης.

Η άνοδος των Μπολσεβίκων στην εξουσία αντέστρεψε τα όποια οφέλη είχαν οι λαοί αυτοί από την Προσωρινή Κυβέρνηση. Έτσι, τον Νοέμβριο του 1917 οι λαοί του Νοτίου Καυκάσου ιδρύουν το Επιτροπάτο Υπερκαυκασίας, την πρώτη κυβέρνηση της ανεξάρτητης Υπερκαυκασίας, με επικεφαλής τον Γεωργιανό Νικολάι Τσχεΐτζε. Λίγες ημέρες μετά, στις 5 Δεκεμβρίου 1917, υπεγράφη μεταξύ των Ρώσων και των Οθωμανών συμφωνία κατάπαυσης του πυρός «Ανακωχή του Ερζινγκάν» κι έτσι έληξαν οι ένοπλες συγκρούσεις μεταο της ξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τη συμφωνία αυτή επικρότησε και το Επιτροπάτο της Υπερκαυκασίας.
Τρεις μήνες αργότερα, στις 3 Μαρτίου 1918, υπεγράφη η Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ, η οποία σηματοδότησε το τέλος της συμμετοχής της Ρωσίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. H υπογραφή της συνθήκης αυτής ήταν ένα τρομερό πλήγμα για τους Αρμένιους. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μέσω του Ταλαάτ Πασά, απαίτησε από τη Ρωσία να παραδώσει όλα τα εδάφη που κατέλαβε από τους Οθωμανούς κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-1878, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Αρνταχάν, Καρς και Μπατούμ. Έτσι, το Καρς και το Αρνταχάν, περιοχές με πολυάριθμους χριστιανικούς πληθυσμούς (κυρίως Αρμένιους, Έλληνες και Ασσύριους), παραδόθηκαν στους Τούρκους. Η συνθήκη όριζε επίσης ότι η Υπερκαυκασία θα ανακηρυσσόταν ανεξάρτητη. Εκτός από αυτές τις διατάξεις, εισήχθη και μυστική ρήτρα, η οποία υποχρέωνε τους Ρώσους στην αποστράτευση των αρμενικών εθνικών ενόπλων δυνάμεων.

Λίγες εβδομάδες αργότερα πραγματοποιήθηκε μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αντιπροσωπείας του Επιτροπάτου η Διάσκεψη της Τραπεζούντας. Ο Ενβέρ πασά προσφέρθηκε να σταματήσουν όλες οι φιλοδοξίες των Οθωμανών στον Καύκασο με αντάλλαγμα την αναγνώριση της οθωμανικής επανάκτησης των επαρχιών της Ανατολίας, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ.
Στις 5 Απριλίου 1918, ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Υπερκαυκασίας, ο Γεωργιανός Ακάκι Τσχενκέλι, έκανε αποδεκτή τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ ως βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις και τηλεγράφησε προς τα διοικητικά όργανα της υπερκαυκασιανής κυβέρνησης ζητώντας τους να αποδεχθούν τη θέση αυτή. Το κλίμα που επικρατούσε, όμως, στην Τιφλίδα ήταν πολύ διαφορετικό. Η Τιφλίδα θεωρούσε ότι παρέμενε εμπόλεμη η κατάσταση μεταξύ αυτής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κι έτσι, στις 22 Απριλίου 1918, ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Υπερκαυκασίας. Η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ της Δημοκρατίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επιβεβαιώθηκε λίγες ημέρες αργότερα, όταν ο οθωμανικός στρατός κατέλαβε και επίσημα το Ερζερούμ και το Καρς.

Στις 11 Μαΐου 1918 συγκλήθηκε στο Μπατούμ μια νέα ειρηνευτική διάσκεψη, η οποία απέβη άκαρπη. Οι Οθωμανοί απαίτησαν ακόμα περισσότερες περιοχές -συμπεριλαμβανομένων του Τσαβάχκ και της κοιλάδας του ποταμού Αράξ. Επιπλέον, απαίτησαν από τη Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας να υποταχθεί στις οθωμανικές δυνάμεις. Χωρίς καν να περιμένουν την αντίδραση της Υπερκαυκασίας στα αιτήματά τους, οι Οθωμανοί εισέβαλαν και κατέλαβαν το Αλεξανδραπόλ (σημερινό Γκιουμρί). Σύντομα οι Τούρκοι έφτασαν και περικύκλωσαν το Γερεβάν, δίνοντας προθεσμία 72 ωρών στη Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας να δεχθεί την τουρκική προσάρτηση των αρμενικών περιοχών, αλλιώς θα τα κατακτούσε με βία.
Οι Γεωργιανοί τότε αντιλήφθηκαν ότι μια συμμαχία με τη Γερμανία θα ήταν ο μοναδικός τρόπος για να αποτραπεί η κατοχή της Γεωργίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία ήταν έτοιμη να εκμεταλλευτεί την κατάσταση για να εξασφαλίσει τη θέση της εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου και της αυξανόμενης γερμανο-τουρκικής αντιπαλότητας για την επιρροή και τους πόρους του Καυκάσου.

Η προστασία από τη Γερμανία δόθηκε με τον όρο η Γεωργία να αποχωρήσει από τη Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας. Έτσι, στις 26 Μαΐου 1918 ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της Γεωργίας. Αμέσως μετά ακολούθησε και η ανεξαρτησία του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο έλαβε αμέσως την υποστήριξη των Οθωμανών.
Στο μεταξύ, ο οθωμανικός στρατός πραγματοποιούσε επίθεση στην Αρμενία σε 3 μέτωπα: στο Σαρνταραμπάντ, στο Μπας Αμπαράν και το Γαρακιλισέ (σημερινό Βανατζόρ). Οι Αρμένιοι μετά από ημέρες ισχυρών μαχών αντεπιτέθηκαν στους Οθωμανούς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν ηττημένοι. Αυτή η νίκη των Αρμενίων οδήγησε στη δημιουργία της ανεξάρτητης Αρμενίας.
Η Αρμενία αποφάσισε ότι η κήρυξη της ανεξαρτησίας της ήταν πλέον η μόνη λύση. Η ανεξαρτησία της Αρμενίας, η πρώτη μετά την πτώση του Αρμενικού Βασιλείου της Κιλικίας το 1375 μ.Χ., ανακοινώθηκε το μεσημέρι της 28ης Μαΐου του 1918 από την προσωρινή κυβέρνηση συνασπισμού με επικεφαλής τον Χοβανές Χατσαζνουνί.

Η μάχη του Σαρνταραμπάτ θεωρείται μια κεντρική στιγμή στην ιστορία της Αρμενίας, η οποία, ίσως, έσωσε το αρμενικό έθνος από την ολική καταστροφή. Αν οι Αρμένιοι δεν νικούσαν, δεν θα υπήρχε καμία πιθανότητα να δηλώσουν την ανεξαρτησία τους. Οι Οθωμανοί θα είχαν κατακτήσει το Γερεβάν και η τύχη της δυτικής Αρμενίας θα μπορούσε να έχει εξελιχτεί όπως αυτή της ανατολικής.
Το ότι κατάφερε η Αρμενία μόνη της, χωρίς την υποστήριξη άλλων κρατών, να ανακηρύξει την ανεξαρτησία της αποτελεί απόδειξη ότι ο αρμενικός λαός, ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, έχει τη δύναμη να επιβιώσει και να βρει τον δρόμο προς τη νίκη. Ταλίν Μαρδικιάν, armenika.gr.

Εμφάνιση περισσότερων
Back to top button